ÖSYM’NİN EN ÇOK KULLANDIĞI KELİMELER – Türkçe Zümresi

Adaptasyon: Uyarlama

Ağdalı: Anlaşılması güç, karmaşık

Akıcılık: Sürükleyici olma, okuyanı sıkmama

Anlatı: Hikâye etme

Bağdaşmak: Uyuşmak

Banal: Bayağı, sıradan

Burjuva: İmtiyazlı, seçkin, soylu

Çağrışım: Hatırlatma

Çağdaş: Aynı çağda yaşayan, uygar

Devinim: Hareket, eylem

Duyarlılık: Hassasiyet

Dingin: Durgun, hareketsiz, sakin

Diyalog: Karşılıklı konuşma

Doğallık: Yapmacıksız, gösterişsiz

Edimsel: Hareketli, fiili

Eğreti: Geçici, sınırlı

Erek: Amaç, maksat

Fantezi: Sonsuz hayal

Fonetik: Ses bilgisi

Güdüm: 1. Yönetme işi, idare. 2. Bilişimde, bir olaylar dizisini, bir süreci veya bir aracı yöneltme ve düzenlemeyle ilgili işlevlerin bütünü.

İkilem: Çatışma, iki durumdan birini seçme zorunluluğu

İma: Dolaylı, üstü kapalı anlatma

İnan: İnanma işi

İndirgeme: Bir işi daha kolay kısa ve yalın hale getirme

İşlev: Görev, fonksiyon

İvedi: Acele

Jest: El, kol veya baş ile yapılan uyumlu hareket

Mistik: Aklın erişemediği şey

Nicelik: Sayılabilen ölçülebilen, azlık, çokluk.

Nükte: İnce anlamlı, düşündürücü ve şakalı söz, espri

Özgün: Yalnız kendine has bir nitelik taşıyan, farklı, orijinal

Payanda: Dayanak

Realite: Gerçeklik

Sav: İddia, tez

Süreğen: Sürüp giden

Tem: Tema

Yadsımak: İnkar etmek, yabancı kalmak

Yazın: Edebiyat

Yetke: Otorite

Yoğunluk: Yazıda birçok anlamın bir arada olması

Salık vermek: Öğüt vermek, tavsiye etmek

Kanıksamak: Alışmak

Kurgu: Gerçekliğin farklı alanlarından alınan çeşitli parçaların, doğrudan doğruya, “biçimci” görüşlere uygun olarak birleştirilmesi.

Adapte: Uyarlanmış

Ahenk: Uyum, düzen

Aktüel: Güncel, edimsel

Alafranga: Batı tarzında, Türk geleneklerine uygun olmayan

Betik: Yazılı olan şey, kitap, mektup, tezkere, pusula

Biçem: Üslup, tarz, anlatım biçimi

Çeşni: Çeşit, tat, hoşa giden özellikler

Dejenere: Yozlaşmış, aslını koruyamamış

Diksiyon: Duru, kurallara uygun güzel konuşma

Dikte etmek: Bir düşünceyi zorla kabul ettirmek

Dinleti: Bir topluluğa bir şeyler anlatmak, konser

Doğaçlama: İrticalen, metne bağlı kalmadan içinden geldiği gibi konuşma

Doğaüstü: Doğa yasalarına uymayan, doğa yasalarıyla açıklanamayan, tabiatüstü. Doğallık: Olduğu gibi yansıtma durumu. Süse, sanata girmeden anlatma. Duruluk: Gereksiz sözcüklere yer vermeme. En kısa yoldan aktarma.

Duyarlık: Duyum ve duyguları algılayabilme yeteneği, hassaslık, hassasiyet.

Duyu: İnsanların ve hayvanların, dış dünyanın uyaranlarını görme, işitme,

koklama, dokunma ve tatma organlarıyla algılama yeteneği, duyum.

Duyuş: Seziş. Sezme işi.

Düş: Gerçekleşmesi istenen şey, umut. Gerçek olmayan şey, imge, hayal.

Düşsel: Düş ile ilgili, hayalî.

Düşünsel: Düşünce ile ilgili, düşünce sonucu ortaya çıkan, düşünceye dayanan, fikrî.

Düzyazı: Şiir olmayan söz ve yazı, nesir, mensur, inşa.

Ebru: Kâğıt süslemeciliğinde kitre, kola vb. yapıştırıcılarla yoğunlaştırılmış su üzerine,

neft yağı ile sulandırılmış yağlı boya damlatılarak yapılan ve kâğıda geçirilen süs.

Eleştiri: Bir edebiyat veya sanat eserini her yönüyle anlaşılmasını sağlamak ve

değerlendirmek amacıyla yazılan yazı türü, tenkit, kritik.

Eleştirmen: Eleştiri yazıları yazan kimse, eleştirmeci, tenkitçi, münekkit.

Estetik: Sanatta ortaya konulan güzellik.

Evrensel: Bütün insanlığı ilgilendiren, âlemşümul, cihanşümul, üniversal.

Fantastik: Gerçekte var olmayan, gerçek olmayan, hayalî.

Gerçeküstü: Gerçeği aşan, gerçeğin üstündeki gerçek, sürrealite.

Göreceli: Kesin olmayan, kişiden kişiye değişebilen.

Gözlem: Bir nesnenin, olayın veya bir gerçeğin, niteliklerinin bilinmesi amacıyla,

dikkatli ve planlı olarak ele alınıp incelenmesi, müşahede.

Güncel: O gün yada yakın zaman aralığında geçen her şey.

İçerik: Sözlü veya yazılı anlatımda verilmek istenen öz, düşünce, duygu ve imgelerin bütünü.

İçgüdü: Doğuştan gelen.

İçtenlik: Yapmacıksız, içten geldiği gibi anlatma.

İmbik: Damıtmaya yarayan, damıtma işinde kullanılan araç, damıtıcı.

İmge: Zihinde tasarlanan ve gerçekleşmesi özlenen şey, düş, hayal, imaj, hülya.

İnandırıcılık: Anlatılanların doğru olduğuna inanılmasının sağlanması.

İrdelemek: Bir konunun incelenmesi ve eleştirilmesi gereken bütün yönlerini birer

birer incelemek, araştırmak, tetkik ve tetebbu etmek, mütalaa etmek.

İroni: Söylenen sözün tersini kastederek kişiyle veya olayla alay etme. Gülmece.

İşlev: Görev, fonksiyon.

İzlenim: Bir durum veya olayın duyular yolu ile insan üzerinde bıraktığı etki, intiba, imaj.

Kanı: İnanç, düşünce, kanaat.

Karakter: Bir eserde duygu, tutku ve düşünce yönlerinden ele alınan kimse.

Kaygı: Üzüntü, endişe duyulan düşünce, tasa.

Kesit: Ayırıcı özellikleriyle belirlenen süreç, bölüm.

Kişisel: Kişi ile ilgili, kişiye ilişkin, kişinin kendi malı olan, şahsi, zatî.

Köken: Bir şeyin çıktığı, dayandığı temel, biçim, neden veya yer, menşe.

Kuram: Belirli bir konudaki düşüncelerin, görüşlerin bütünü. Sistemli bir biçimde düzenlenmiş

birçok olayı açıklayan ve bir bilime temelolan kurallar, yasalar bütünü, nazariye, teori.

Kurgu: Uygulamaya geçmeyen yalnız bilmek ve açıklamak amacını güden düşünce.

Kültür: Bir topluma özgü düşünce ve sanat eserlerinin tümü.

Kültürel: Kültüre ilişkin, kültürle ilgili.

Lirik: Çok etkili, coşkun, genellikle kişisel duyguları dile getiren.

Mistik: Açıklanamayan, akıl dışı.

Nesnel: Objektif, yorumsuz, herkesçe aynı kabul edilen.

Olgu: Birtakım olayların dayandığı sebep veya bu sebeplerin yol açtığı sonuç, vakıa.

Edebî eserlerde olayı geliştiren davranış, iş.

Ölçüt: Bir yargıya varmak veya değer vermek için başvurulan ilke, kıstas, mısdak, kriter.

Öz eleştiri: Bir kişinin kendi davranışları üzerine yönelttiği eleştiri, otokritik.

Özgü: Birine veya bir şeye ait olan.

Özgünlük: Başkasına benzememe, ayırt edilebilme.
Özlülük: Az sözle, çok şey anlatma.
Özümlemek: Herhangi bir şeyi öz malı durumuna getirmek, benliğine yerleştirmek.
Özümsemek: Herhangi bir şeyi öz malı durumuna getirmek, benliğine yerleştirmek.
Özveri: Bir amaç uğruna veya gerçekleştirilmesi istenen herhangi bir şey için kendi çıkarlarından vazgeçme, fedakârlık.
Realite: Gerçek.
Sağduyu: Doğru, akla uygun yargılar verme yeteneği, aklıselim, hissiselim.
Şey : Her şey ve hiçbir şey olan şeye şey denir.
Saptamak: Bir şeyi belirgin kılmak, tespit etmek.
Sav: İddia, savunulan düşünce.
Sentez: Yalından karmaşık olana, külliden cüziye, zorunludan
olasıya, ilkeden onun uygulanmasına, genel yasadan bireysel durumdan nedenden etkiye, öncülden varılan sonuca giden düşünme biçimi, bireşim, terkip.
Sezgi: Sezme yeteneği, feraset. Açık bir kanıt olmaksızın, olmuş veya olacak bir şeyi anlamak, kestirmek, hissetmek.
Söz Dağarcığı: Bir dilde kullanılan veya bir kimsenin bildiği,
kullandığı sözlerin bütünü, söz varlığı, vokabüler, kelime hazinesi.
Süreç: Devam eden zaman. Birbirini takip eden olaylar dizisi.
Şematik: Bir edebiyat eserinin, bir tasarının planı, biçimi.
Tekdüzelik: Tekdüze olma durumu, yeknesaklık, biteviyelik, monotonluk.
Tema: Öğretici veya edebî bir eserde işlenen konu, düşünce, görüş.
Terim: Bir bilim, sanat, meslek dalıyla veya bir konu ile ilgili
özel ve belirli bir kavramı karşılayan kelime.
Tip: Hikâye, roman, tiyatro gibi uzun anlatıma dayalı edebî
eserlerde kişi kadrosu içinde yer alan ve belli bir düşüncenin, topluluğun zihniyetini ve ideolojinin temsilciliğini yüklenen kişi.
Tutku: Güçlü istek ve eğilimin yöneldiği amaç.
Tutum: Tutulan yol, davranış.
Üslup: Sanatçının görüş, duyuş, anlayış ve anlatıştaki özelliği
veya bir türün, bir çağın kendine özgü anlatış biçimi, biçem, tarz, stil.
Varsayım: Bir an için var olduğunu düşünme.
Virtüöz: Herhangi bir müzik aracını büyük ustalıkla çalabilen sanatçı.
Yalınlık: Açık, süsten ve zorlamadan uzak, kolayca anlaşılabilen anlatım, sadelik.
Yapıt: Bir emek sonucunda ortaya konulan ürün, eser.
Yazım: Bir dilin belli kurallarla yazıya geçirilmesi, imla.
Yazın: Olay, duygu, düşünce ve hayallerin dil aracılığı ile biçimlendirilmesi sanatı.
Yazınsal: Edebî.
Yeğlemek: Diğerlerinden daha üstün görüp bir şeye yönelmek, yeğ tutmak, tercih etmek.
Yeti: Bir işi yapabilme gücü.
Yetkin: Gerekli seviyeye ulaşmış, mükemmel.
Yorum: Bir yazının veya bir sözün, anlaşılması güç yönlerini açıklayarak aydınlığa kavuşturma, tefsir.
Zanaat: El ustalığı isteyen işler. Yoğunluk: Anlamın derinde olması, zor anlaşılmak